Ustanowiony przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), Światowy Dzień Słuchu jest obchodzony na całym świecie 3 marca. Jego celem jest zwiększenie świadomości na temat problemów słuchowych i zapobieganie im. Każdego roku z tej okazji organizowanych jest wiele wydarzeń promujących profilaktykę słuchową i uświadamiających, jak ważny jest zdrowy słuch.
Jak dbać o słuch dzieci?
Słuch rozwija się w okresie prenatalnym. W ok. 4-5 mcu życia płodowego dziecko słyszy dźwięki z wewnątrz organizmu matki i zewnętrzne, z otoczenia. Zapamiętuje je. Dlatego ważne jest „mówienie do brzucha”. W ok. 2-3 dobie po urodzeniu, noworodkom bada się słuch. Wszystkie dzieci są poddawane badaniom przesiewowym, które wykrywają nieprawidłowości i są powodem kierowania na dalszą diagnostykę. Jeśli wady słuchu zostaną potwierdzone, dzieci mają szansę na wczesną pomoc, i w zależności od potrzeb, mogą zostać zaimplantowane lub zaaparatowane. Zwykle dzieje się tak jeszcze przed ukończeniem 6 mca życia, żeby nie przekroczyć momentu krytycznego w rozwoju mowy – dzieci ok. 7-8 miesięczne zaczynają gaworzyć samonaśladowczo i aby ten proces mógł się udać, muszą słyszeć własne realizacje. Dzieci niesłyszące lub z niedosłuchem, nie są obecnie pozbawione szans na prawidłowy rozwój mowy, chociaż potrzebują szczególnego wsparcia. Przede wszystkim do dziecka należy mówić wyraźnie, powoli, pozwalać mu się dotykać po twarzy i szyi podczas mówienia. Dziecko musi poczuć wibracje z ciała, ruch narządów artykulacyjnych. Nie bójmy się wziąć jego rączkę i przyłożyć sobie do twarzy, drugą do szyi. Dajmy dziecku szansę poczuć mowę, ruch narządów artykulacyjnych, drgania i wibracje.
Jak wspomagamy dzieci niesłyszące i z niedosłuchem?
- Wczesna Nauka Czytania. Pobudza słuchowe możliwości dziecka, aktywizuje kilka modalności (wzrok, słuch, ruch), pozwala usprawnić komunikację.
- Programowanie Języka, z włączeniem Gestów Artykulacyjnych, czyli specjalnie opracowanych gestów, które zwracają uwagę na miejsce artykulacji poszczególnych głosek i „przypominają” dziecku, jak ma ułożyć własne narządy artykulacyjne.
- Treningi słuchowe np. metody: Warnkego, Neuroflow, Johansena, Tomatisa. Dwie pierwsze są metodami wymagającymi współudziału dziecka, są oparte na tzw. aktywnym słuchaniu i wykonywaniu określonych ćwiczeń, zadań. Dwie pozostałe to bierne słuchanie określonego rodzaju muzyki.
- Ćwiczenia percepcji słuchowej.
Jakie objawy mogą nas zaniepokoić?
- brak niepokoju, brak reakcji na niespodziewane, szczególnie głośne dźwięki,
- brak odwracanie główki w kierunku źródła dźwięku,
- zwracanie uwagi na usta osoby mówiącej, „czytanie” w ruchu warg,
- mówienie ze zróżnicowaną intonacją: głośno -cicho, bez żadnej uzasadnionej przyczyny,
- trudności w skupieniu uwagi na mowie werbalnej,
- trudności w nauce piosenek, wierszyków,
- trudności w wykonywaniu poleceń, szczególnie złożonych,
- zbliżanie się do osoby mówiącej, żeby była lepiej słyszana,
- nieumiejętność dokładnego powtórzenia wyrazów, zdań, przekręcanie, opuszczanie np. początkowych lub końcowych głosek,
- opóźniony rozwój mowy, z towarzyszącymi wadami wymowy,
- ograniczony zasób leksykalny, brak nowych słów,
- niechęć do zabaw muzycznych, tanecznych, rytmiki, itp.
Od narodzin dobrze jest przyzwyczajać dzieci do dźwięków mowy i to takie dźwięków dzieci powinny słuchać najczęściej. Unikajmy pomieszczeń z włączonym telewizorem, radiem. To są szumy zakłócające prawidłowy odbiór mowy. Ograniczajmy tzw. zabawki dźwiękowe, a najlepiej ich unikajmy. Nie włączajmy bajek, a szczególnie takich, w których nagromadzenie dźwięków pozawerbalnych jest największe. Zamiast tego patrzmy dziecku w twarz, mówmy spokojnym głosem i czekajmy, aż po nas powtórzy: najpierw wypowiadajmy samogłoski, później sylaby otwarte, wreszcie proste słowa. Badajmy dzieciom słuch. Pamiętajmy, że badania przesiewowe nie są wystarczające. Uszkodzenie słuchu może nastąpić nawet następnego dnia po wyjściu ze szpitala, w każdej chwili! Aby dokładnie zbadać słuch, należy się udać do laryngologa – foniatry. Nieprawidłowa percepcja słuchowa utrudnia nabywanie języka.
Jakie mogą być przyczyny?
- nawracające zapalenia ucha, narządów jamy ustnej, nosowej, gardłowej (nieżyty nosków, zapalenia migdałków, powiększone migdałki, katary, infekcje, alergie),
- cholowy zakaźne, wirusowe, infekcje przewlekłe i nawracające,
- brudne uszy, zalegająca woskowina,
- hałas! W tym dźwiękowe zabawki znajdujące się zbyt blisko główek dzieci (mniej niż ok. 25 cm),
- korzystanie z wysokich technologii – nagromadzenie dźwięków pozawerbalnych, (oraz kolorów, szybko zmieniających się obrazów).
Przedłużający się brak diagnozy powoduje opóźnienia rozwoju mowy i kłopoty z zachowaniem dziecka.
